Colloquium: Architectuur in transit

Van de fluïde stad tot (binnenlandse) migratie, het veranderende klimaat en de erfenis van het koloniale verleden in Oostende. Tijdens dit internationale colloquium gaan we dieper in op architectuur in transit.

We ontvangen onder andere Eva Pfannes (D), Charles Holland (VK), Teddy Cruz & Fonna Forman (VS), Nishat Awan (VK) en Lionel Devlieger (B). Aan de hand van internationale best practices bieden we inspirerende voorbeelden om te beantwoorden aan een maatschappij in verandering. Tijdens het colloquium ontdek je meer over:

1. Vernieuwing van de historische havenbuurt.

2. Architectuur herstelt.

3. Erfgoed in leven houden.

4. Samenleven

5. Oostende in transit.

6. In transit verbeeld.

7. De Kwaliteitskamer en lokaal architectuurbeleid.

Meer info over het programma, inschrijvingen en praktische zaken, vind je hieronder.

Het colloquium is een initiatief van het Vlaams Architectuurinstituut, in samenwerking met WinVorm en de Dienst Erfgoed van de Provincie West-Vlaanderen.

Vanaf 8u45 kan je in De Grote Post terecht om je aan te melden. We starten deze boeiende dag om 9u30 stipt met een keynote lezing van Eva Pfannes (OOZE).

Vanaf dan stel je je eigen programma samen. Experten en ervaringsdeskundigen inspireren, discussiëren en reflecteren tijdens lezingen, panelgesprekken, workshops, plaatsbezoeken en een fietstocht door Oostende.

Hieronder worden de verschillende sessies overlopen met extra uitleg, zodat je helemaal weet hoe je de dag zelf wil invullen. Onderaan de pagina vind je de instructies om je in te schrijven. Plaatsen zijn beperkt, wees er op tijd bij!

• Keynote lezing: Eva Pfannes (OOZE)

  Lezing
  9u30-11u
  Zaal De Grote Post

  

  We starten de ochtend met een keynote lezing van Eva Pfannes, die meteen de toon zet voor de rest van de dag.

  Met Rotterdam als thuisbasis, zwermt OOZE uit naar de rest van Europa, India en Brazilië. De rode draad in hun praktijk is het onderzoek naar hoe we onze levens, steden en landschappen op de natuur kunnen afstemmen.

  Uit Between the Waters blijkt hun bijzondere aandacht voor water. In deze buurttuin zetten de architecten het duurzame waterbevoorradingssysteem op een voetstuk. Op de Architectuurbiënnale van Venetië vielen ze op met Future Island, hun onderzoek naar de evolutie van het landschap onder de klimaatverandering.

  Omwille van haar expertise in stedelijke, participatieve en klimaatbestendige strategieën nodigen we Eva Pfannes uit om het colloquium te openen.

  Deze lezing gaat door in het Engels.

  Voor deze plenaire sessie moet je niet individueel inschrijven, je bent hiervoor automatisch ingeschreven.

• Waterfront regeneration.

  Gesprek
  11u15-12u30
  Zaal De Grote Post

  De interactie tussen stad en zee levert uiteenlopende ruimtes op zoals de haven, vismarkt, stranden en promenades. Terwijl de havenindustrieën de stedelijke centra verlaten, vervangen nieuwe functies de historische invulling. Dit zorgt voor een transformatie van de waterkant. Helaas zien we te vaak dat de nieuwe invulling van de historische havenbuurt enkel door economische doeleinden wordt gedreven en een sociale component ontbreekt. Hoe kunnen stadsontwikkeling en architecturale interventies leiden tot een sociaal geëngageerde en gedragen transformatie van de havenbuurt? En welke rol speelt het stedelijke geheugen en industriële erfgoed daarin? In deze sessie nemen we de Noordzee als onderzoek casus, met voorbeelden uit België en het Verenigd Koninkrijk.

  Sprekers:

  Charles Holland (VK) is architect, docent, schrijver en onderzoeker. Hij speelde een belangrijke rol in de Dover Arts Development, een initiatief voor de ontwikkeling van kuststad Dover.

  Tim Devos (BE) is ingenieur-architect, master in de human settlements en doctor in de sociale geografie. Hij richtte mee Endeavour op, waar hij zijn skills als ruimtelijk professional inzet om innovatie in stadsmaken te stimuleren. Endeavour staat bekend om zijn actieve, participatieve processen.

  Moderator:

  Hülya Ertas (TR) is curator bij het Vlaams Architectuurinstituut en werkt daarnaast aan een doctoraat met als onderwerp Building Knowledge Commons for Commons Architecture.

   

  Dit gesprek gaat door in het Engels.

• Reparation in architecture.

  Gesprek
  11u15-12u30
  Zaal Dactylo

  Grote delen van Oostende zijn nauw verweven met de Belgische kolonisatie in Congo. De stad floreerde onder koning Leopold II met middelen uit Congo. Die erfenis is vandaag nog steeds zichtbaar, en niet alleen in beeldbepalende monumenten: ook het stratenpatroon van Oostende is beladen met de ambities van Leopold II. Tijdens het colloquium introduceren we daarom de gebouwde omgeving in het debat rond dekolonisatie en herstel.

  Sprekers:

  Nishat Awan (VK) is verbonden aan het departement Architectuur van de University of Sheffield. In haar onderzoek focust ze op migratie en verplaatsing, en hoe architectuur en stedelijk ontwerp zich hiertoe verhouden.

  Liliane Umubyeyi (B) houdt zich al bijna tien jaar bezig met conflictoplossing en democratisch bestuur. Binnen dit thema heeft ze een grote belangstelling voor de manier waarop samenlevingen reageren op politieke conflicten, met een focus op Afrikaanse landen. Haar werk is zowel wetenschappelijk als praktijkgericht en verweeft sociologische en juridische perspectieven.

  Joachim Ben Yakoub (B) is schrijver, onderzoeker en docent die opereert op de grens van verschillende kunstscholen en instellingen. Hij is verbonden aan de MENARG en S: PAM onderzoeksgroep van de Universiteit Gent, waar hij onderzoek doet naar de esthetiek van opstand ergens tussen Tunesië en België.

  Johan Lagae (B) is hoogleraar aan de UGent en doceert 20^ste-eeuwse architectuurgeschiedenis met een bijzondere focus op de niet-Europese context. Zijn onderzoek richt zich op het domein van de koloniale en postkoloniale architectuur, stadsplanning en stadsgeschiedenis in (Centraal-)Afrika. Daarnaast verricht hij onderzoek naar koloniaal erfgoed en koloniale fotografie.

  Moderator:

  Menna Agha (EG) is architecte en onderzoeker aan de Carleton University (Canada). In 2019-2020 was ze de Spatial Justice Fellow and a visiting Assistant Professor aan de University of Oregon. Ze is de derde generatie uit de Nubische gemeenschap die verdreven werd van haar woonplaats in Egypte.

  Dit gesprek gaat door in het Engels.

• Samen leven en samen bouwen

  Gesprek
  11u15-12u30
  Zaal De Klas

  De laatste jaren zien we een boeiende heropleving van woorden als cohousing, collectief, coöperatief en gemeenschap. Maar wat betekenen deze ‘co-woorden’ in de praktijk? Creëren ze nieuwe uitdagingen op vlak van architectuur? Moet je bevriend zijn met de andere bewoners en als groep handelen? En hoe verhoudt die groep zich tot de architect? En welke rol is weggelegd voor professionele ontwerpers in bottom-up initiatieven? Vanuit hun eigen specialisatie bespreken Ruth Soenen en Peggy Totté waarover samen leven en samen bouwen gaat, zou kunnen gaan en zou moeten gaan.

  Sprekers:

  Ruth Soenen (B) is doctor in de sociale en culturele antropologie en bestudeert al twintig jaar het alledaagse leven in de Westerse wereld. Ze is eigenaar van het bureau Simply Community waarin zij antropologische inzichten vertaalt naar de praktijk. Ze volgt de sporen van verschillende groepen in zowel publieke als private ruimtes en is gespecialiseerd in het begrijpen van de complexiteit van samenleven.

  Peggy Totté (B) is artistiek directeur van Architectuurwijzer waar ze als architect en stedenbouwkundige het Vlaamse wonen in verschillende vormen en manieren bestudeert. Peggy brengt verschillende actoren, disciplines en (lokale) overheden samen rond de uitdagingen van de hedendaagse woonwereld.

  Deze sessie wordt aangeboden door WinVorm. 

• Van erfgoed naar architectuur en omgekeerd: transitie en symbiose.

  Lezing
  11u15-12u30
  Panoramazaal

  Hoewel er rondom ons volop gebouwd wordt, omvat onze omgeving ook erfgoed. Wat in het verleden werd gebouwd heeft dikwijls een grote waarde, ook architecturaal. Maar hoe kunnen we die waarden valoriseren en dit erfgoed in transitie op een kwalitatieve manier herbestemmen naar een actuele functie? En wanneer wordt hedendaagse architectuur uiteindelijk zelf erfgoed? Architectuurtheoreticus Marc Dubois reikt inspirerende voorbeelden aan van een geslaagde symbiose van erfgoed met hedendaagse architectuur uit Oostende en West-Vlaanderen.

  Spreker:

  Marc Dubois (B) is architect en architectuurcriticus. Zelf omschrijft hij zijn carrière in drie luiken: onderwijs, onderzoek en maatschappelijk dienstbetoon. In 2018 ontving hij de Ultima voor Architectuur omwille van zijn kritisch activisme.

  Deze sessie wordt aangeboden door de Dienst Erfgoed van de Provincie West-Vlaanderen. 

• Living together in transit: the architectures of migration

  Gesprek
  14u-17u
  Zaal De Grote Post

  Naarmate de wereldwijde stromen van mensen toenemen, speelt migratie in al haar vormen een steeds grotere rol in architectuur. In deze sessie behandelen we het migratievraagstuk als onderdeel van de bredere vraag naar wat het betekent om ‘samen’ te leven in de 21^ste eeuw. Expats, studenten en arbeiders, het zijn slechts enkele voorbeelden van migratie. Hoe geven zij vorm aan de stad waar ze zich (tijdelijk) vestigen? Het sociale weefsel van een stad wordt mee gevormd door de interactie tussen haar voortdurend veranderende bevolkingsgroepen. Wat is er nodig om mensen samen te laten leven in een open stad? In een eerste deel treedt Lara Schrijver in gesprek met Teddy Cruz en Fonna Forman over dit onderwerp in een internationale context. De tweede helft keren we terug naar België in een gesprek tussen Stefan Tanghe en Oana Bogdan, opnieuw gemodereerd door Lara Schrijver.

  Sprekers:

  Teddy Cruz (VS) is professor Public Culture and Urbanism binnen het departement Visuele Kunsten aan de University of California. Hij staat internationaal bekend om zijn onderzoek naar het grensgebied tussen Tijuna en San Diego. Hij beschouwt deze grenswijken als plekken van culturele productie die de visie  op stedelijke beleid, betaalbare huisvestiging en openbare ruimte kan voeden.

  Fonna Forman (VS) is professor Political Theory en oprichtster van het Center on Global Justice aan de University of California. Vanuit die discipline focust ze in haar werk op mensenrechten op een stedelijk niveau, klimaatrechtvaardigheid, grensethiek en een eerlijke verstedelijking in het zuiden. Samen richtten ze Estudio Teddy Cruz + Fonna Forman op, een politieke en architectuurpraktijk gebaseerd op onderzoek.

  Oana Bogdan (B) is architecte en medeoprichter van het architectenbureau Bogdan & Van Broeck. Sinds 2021 is ze voorzitter van de Good Living expertcommissie. In opdracht van Pascal Smet (Staatssecretaris van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) werkt deze commissie aan een ambitieus kader om alle Brusselse gebouwen, straten en pleinen toekomstig bestendig te maken. Dit kader zal de basis vormen voor de transitie van Brussel naar een stad op mensenmaat.

  Stefan Tanghe (B) is directeur van De Grote Post. Sinds de opening van het cultuurcentrum in 2012 in het voormalige Postgebouw, voert De Grote Post een zo laagdrempelig mogelijk beleid om ervoor te zorgen dat het cultuurcentrum een open huis en een gastvrije plek is voor zowel artiesten als voor een divers publiek. Recent publiceerde het cultuurcentrum ‘Samenleven. Naar een hoffelijkheidsbeleid in De Grote Post’, dat centraal zal staan in dit gesprek.

  Moderator:

  Lara Schrijver (NL) is hoogleraar architectuurtheorie aan Faculteit Ontwerpwetenschappen van de Universiteit Antwerpen. Ze is redacteur van het KNOB Bulletin en publiceerde en doceerde veel over 20^ste-eeuwse architectuur en haar theorieën. Onlangs redigeerde ze het boek “The Tacit Dimension: Architecture Knowledge and Scientific Research (2021)”.

  Het eerste deel van deze sessie gaat door in het Engels.

• De zeespiegel stijgt nu: een blik op de zee en landinwaarts.

  Gesprek
  14u-15u30
  Zaal Dactylo

  Dat de zeespiegel stijgt, staat buiten twijfel. Onderzoek naar de stijging van de zeespiegel hanteert vaak een lange termijn perspectief. Tijdens het colloquium focussen we op wat er vandaag gebeurt en wat we nu kunnen doen. We kijken daarbij richting zee, maar ook landinwaarts naar het achterliggende polderlandschap.

  Sprekers:

  Jeroen De Waegemaeker (B) is onderzoeker bij het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Hier focust hij op ruimtelijk ontwerp, klimaatadaptatie en landbouw.

  Stijn Vanderheiden (B): studeerde geografie en ruimtelijke planning. Tijdens zijn loopbaan bij de Provincie West-Vlaanderen en de Vlaamse Overheid werkte hij rond diverse uitdagingen in de open ruimte. Hij heeft een grote interesse en affiniteit voor omgevingen met wijdse landshappen en zoekt naar oplossingen om die vergezichten te behouden.

  Moderator:

  Jan Seys (B) is marien bioloog en communicatieverantwoordelijke bij het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ).

• Imag(in)e transit.

  Gesprek
  15u30-17u
  Zaal Dactylo 

  Architectuur en haar media lijken moeite te hebben zich te distantiëren van de notie dat haar handelingen moeten worden begrepen als vast, permanent of zelfs tijdloos. Tekeningen, foto’s en renders presenteren vaak een ruimtelijke werkelijkheid buiten de tijd, en ook gebouwen lijken een poging tot fixeren.

  In werkelijkheid blijkt het idee van vastliggende dingen eerder ongrijpbaar. Transitie is dan ook een stabielere conditie in de wereld waarin we bouwen, zeker binnen een maatschappij die meer dan ooit wordt bepaald door verandering. Hoe kan de representatie van architectuur ontsnappen aan haar eigen traditie van het vastleggen van dingen? Kan de nauwkeurige documentatie van ruimtelijke transitie de architectuurpraktijk informeren? En hoe beïnvloedt de liquiditeit van de architecturale representatie zelf de projecten die eruit voortvloeien?

  Sprekers:

  Chiara Cavalieri (IT) is architect, doctor in de stedenbouw, professor stedenbouw aan de Université Catholique de Louvain en mede-curator van ‘The Horizontal Metropolis: A Radical Project’ (2016).

  Koen Pauwels (B) is medeoprichter van I.S.M. Architecten en co-auteur van ‘Te Pas/Onpas’, een persoonlijk verslag van een intensieve nachtelijke inspectietocht door de Antwerpse stedelijke ruimte.

  Moderator:

  Petrus Kemme (NL) is projectleider van het Architectuurboek Vlaanderen bij het Vlaams Architectuurinstituut.

  Dit gesprek gaat door in het Engels.

• Over de Kwaliteitskamer en lokaal architectuurbeleid.

  Ronde tafelgesprekken
  14u-17u
  Zaal Telefonie

  In 2019 organiseerden we een eerste ‘Staten Generaal’ van de kwaliteitskamers. Twee jaar later zetten we dit gesprek verder met verschillende leden van de kwaliteitskamers in Vlaanderen en Brussel. Welke adviesformules werken, welke niet? Wat zijn de mogelijke knelpunten die een succesvol architectuurbeleid in de weg kunnen staan? En wat vinden architecten en bouwheren er zelf van? Neem deel aan één van de ronde tafelgesprekken en voed zo het architectuurbeleid. Lisa De Visscher maakt van de verschillende gesprekken een geheel.

  Moderator:

  Lisa De Visscher (B) is architecte en schrijver. Ze is hoofdredacteur van het architectuurtijdschrift A+.

• Vernieuwing van de historische havenbuurt. De toekomst van Oosteroever.

  Workshop
  14u-17u
  O.666 (vertrek aan De Grote Post)

  Oosteroever onderging de laatste jaren een stedelijke transformatie. In 1997 werd het Maritiem Transport stopgezet, het Belgisch Staatsbedrijf dat veerdiensten aanbood tussen Oostende en de Engelse kust. Ook de visserij raakte in verval. De wijk werd goedkoper en trok nieuwe spelers aan. De oorspronkelijke vissersgemeenschap en bewoners voelen zich steeds minder thuis tussen de nieuwe, luxueuze woonblokken. Dit brengt frustraties en spanningen met zich mee. Tijdens deze workshop brengen we de huidige situatie in kaart en proberen we mogelijke toekomstscenario’s voor Oosteroever te begrijpen. De workshop wordt begeleid door Tim Devos.

  Tim Devos (B) is ingenieur-architect, master in de human settlements en doctor in de sociale geografie. Hij richtte mee Endeavour op, waar hij zijn skills als ruimtelijk professional inzet om innovatie in stadsmaken te stimuleren. Endeavour staat bekend om zijn actieve, participatieve processen.

• Samen wonen in de praktijk: een fietstocht langs voorbeeldige woonprojecten

  Fietstocht
  14u-17u
  Vertrek aan De Grote Post

  Tijdens deze fietstocht neemt WinVorm je mee langs een sociale mix van meergezinswoningen, gemeenschappelijke ruimten in private woonprojecten en cohousingprojecten.

  We gaan met de fiets op bezoek en worden ontvangen door bewoners en ontwikkelaars.

  Een fiets wordt door de organisatie voorzien. Je moet dus zelf geen fiets meenemen.

• De levensduur van architectuur. Een bezoek aan het veranderde Mu.Zee

  Rondleiding en nagesprek
  14u-17u
  Mu.Zee (vertrek aan De Grote Post)

  De levensduur van gebouwen overleeft vaak hun oorspronkelijke functie. In tijden waarin duurzaamheid een modewoord is geworden, ligt de sleutel in het hergebruik van gebouwen en hun materialen. Dat vraagt om een specifieke expertise, zeker in een erfgoed-context. Al jaren onderzoekt het Brusselse collectief Rotor onze materiële omgeving, met een focus op circulariteit. Recent namen ze Mu.ZEE onder handen.

  Dit museum voor moderne en hedendaagse kunst in Oostende huist in het warenhuis dat Gaston Eysselinck in de jaren 1950 ontwierp voor de Socialistische Coöperatieve. In minder dan vier maanden herstelden ze het gebouw in zijn eer, in nauwe samenwerking met de directie en museummedewerkers. Omwille van de korte tijdspanne kozen ze een nieuwe benadering: selectieve ontmanteling.

  Sprekers:

  Lionel Devlieger (B) is medeoprichter van Rotor vzw, een Brussels collectief van onderzoekers, ontwerpers en ondernemers die de stromen en de kringlopen van materialen in de industrie en bouw onderzoeken.

  Dominique Savelkoul (B) is directeur van Mu.Zee, een museum voor moderne en hedendaagse beeldende kunst in Oostende. Tijdens de lockdown besloot ze samen met het volledige museumteam niet alleen het museumgebouw maar ook de presentatie van de collectie onder handen te nemen.

  Een toegangsticket tot het museum is inbegrepen in je ticket voor het colloquium. 

Via deze link koop je een ticket voor het internationale colloquium ‘Architectuur in transit’. In je bevestigingsmail vind je een link naar het inschrijvingsformulier om je individuele programma samen te stellen. Pas als je dit hebt gedaan, is je inschrijving compleet.

Niet alle sessies beschikken over dezelfde capaciteit. Wacht dus niet te lang na de aankoop van je ticket om je in te schrijven voor de sessies die je wilt bijwonen op 15 oktober.

Inschrijving verplicht na aankoop van je ticket.

Wanneer?
15/10/2021 van 8u45 tot 17u.

Hoeveel kost het?
€ 70 standaardtarief
€ 20 studententarief op vertoon van je studentenkaart aan het onthaal
€ 14 op vertoon van je UiTPAS

Lunch is inbegrepen

Waar?
De Grote Post
Hendrik Serruyslaan 18a, 8400 Oostende

Hoe geraak ik in De Grote Post?
Het cultuurcentrum ligt tegenover het Leopoldpark en is makkelijk bereikbaar met de fiets, het openbaar vervoer of de auto.

• Fiets

  Een overzicht van alle fietsstallingen in de buurt vind je hier.

• Trein

  Het station van Oostende ligt op ongeveer 10 minuten loopafstand. Steek de brug tegenover het station over, ga even naar rechts, en daarna onmiddellijk links, richting de grote kerk (Petrus & Paulus kerk). Hou links van de kerk aan, steeds rechtdoor, tot aan de tramsporen. Draai hier naar rechts mee. De Grote Post ligt 150 meter verder, aan je rechterzijde.

  Bereken je reisroute via www.nmbs.be

• Kusttram en bus

  Trams stoppen vlakbij het cultuurcentrum (op een kleine 100 meter), aan de halte Marie-Joséplein. Vanaf het treinstation van Oostende is dit 1 halte met de tram richting De Panne.

  Veel stadsbussen van De Lijn hebben de halte Marie-Joséplein als stopplaats. Het cultuurcentrum ligt op een kleine 100 meter stappen. Vanaf de stadsrandparking Maria-Hendrikapark rijdt Centrumbus Lijn 1 eveneens tot aan de halte Marie-Joséplein.

  Uit alle wijken van de stad rijden bussen tot aan het station. Van hieruit is de afstand tot het cultuurcentrum gemakkelijk te voet te overbruggen, of met de tram richting De Panne (vanaf het treinstation van Oostende is dit 1 halte).

• Auto

  Volg via de E40/A10 bij het binnenkomen van Oostende eerst de richting Centrum (2de uitrit op de rotonde). Rij rechtdoor tot aan het Vuurkruisenplein (voor jou zie je het zeilschip Mercator liggen), en neem hier de 3de uitrit op de rotonde. Aan de verkeerslichten rechtdoor.

  Betalend

  • Zeeparking

  Parkeer je wagen ondergronds en bovengronds. Deze parking is betalend.

  • Omliggende straten

  In de omliggende straten kan je betalend parkeren. Let wel: de parkeergelegenheid is beperkt! Meer info: www.parkindigo.be

  Gratis

  • Stadsrandparking Maria-Hendrikapark / Graaf de Smet de Naeyerlaan

  Volg via de E40/A10 bij het binnenkomen van Oostende eerst de richting Centrum (2de uitrit op de rotonde). Rij rechtdoor tot aan het Vuurkruisenplein (voor jou zie je het zeilschip Mercator liggen), en neem hier de 2de uitrit op de rotonde (rechts van je ligt een supermarkt). Aan de lichten naar rechts tot op de stadsrandparking Maria-Hendrikapark.

  De stadsrandparking Maria-Hendrikapark is gratis. Van daaruit wandel je ongeveer 10 à 15 minuten te voet of stap je op de Centrumbus Lijn 1 die je tot aan de halte Marie-Joséplein brengt (Cultuurcentrum De Grote Post ligt op 75 meter afstand).