D/a: Gare Maritime

Een stad in de stad

Neutelings Riedijk Architects i.s.m. Bureau Bouwtechniek

Gare Maritime is altijd toegankelijk. Bezoek dit project tijdens de Dag van de architectuur met een rondleiding. Deze rondleiding is gratis, maar inschrijven is verplicht via onderstaand formulier. Lucas (F/a Curatorenteam) licht toe waarom je dit project zeker niet mag missen.

Tour & Taxis is een gebied met een rijke geschiedenis en is vandaag in volle transitie. Elk gebouw op de site, zowel nieuw als oud, vertelt een eigen verhaal. Voor Gare Maritime is dat niet anders. In 1907 wordt het gebouwd als goederenstation, vandaag blaast een team van ontwerpers er na jaren van leegstand nieuw leven in. De bestaande structuur werd door Jan de Moffarts Architecten zorgvuldig gerestaureerd terwijl Neutelings Riedijk Architects er een hedendaagse laag aan toevoegt. Daarbij respecteren ze het bestaande gebouw maar loodsen het tegelijkertijd vastberaden de 21ste eeuw in.

Ruimtelijke kwaliteiten 

Gare Maritime is in opzet een eenvoudig gebouw. Drie grote hallen worden van elkaar gescheiden en geflankeerd door vier kleine exemplaren. Hun structuur in gietijzer bepaalt de ruimtes eronder. In deze ruimtes stroomt het licht naar binnen, zowel door de daken als door de delen van de structuur die boven de kleine hallen uitsteken. Het ontwerp van Neutelings Riedijk Architects behoudt deze ruimtelijke kwaliteiten. De drie centrale hallen blijven vrij van nieuwe volumes. In de vier andere hallen plaatsen de ontwerpers in totaal tien houten paviljoenen. Deze staan vrij tussen de bestaande kolomstructuur maar zijn boven wel met elkaar verbonden. Samen met nog twee extra paviljoenen naast de ingang aan de straatkant vormen deze nieuwe volumes een stad op zich. De centrale hal doet dienst als stadsplein, terwijl de aangrenzende kleine hallen als parkjes en tuinen worden ingericht. Het ontwerp van deze openbare ruimte is van de hand van OMGEVING in samenwerking met beeldend kunstenaar Henri Jacobs, die de mozaïeken ontwierp.

Toonbeeld van hedendaags materiaalgebruik 

De herbestemming van een goederenstation is uiteraard al een prachtig voorbeeld van een transitie op zich. Toch is het materiaalgebruik in dit geval misschien nog sprekender. Neutelings Riedijk Architects kiest voor CLT (Cross Laminated Timber) in plaats van beton, een grote gewichtsbesparing maar vooral een enorme uitstootvermindering. Waar de CO²-uitstoot van beton tijdens zijn productie enorm is, slaat hout tijdens haar groei namelijk CO² op. De combinatie met demonteerbare verbindingen en modulaire bouwelementen, maakt van dit gebouw een toonbeeld van hedendaags materiaalgebruik.

Ingenieuze trappen 

Gare Maritime is een openbare plek. Toch zijn er gradaties in hoe publiek elke ruimte is. De ingangen langs de straatkant nodigen de toevallige passant wellicht niet meteen uit omdat ze in verhouding tot het gebouw vrij klein zijn. Eenmaal binnen geven ze wel bijna meteen uit op het centrale plein waar iedereen elkaar treft. De meeste werkruimten op de hogere niveaus hebben hun ingang niet op het plein maar aansluitend op de ‘straten’ tussen de houten paviljoenen. De plaatsing van de trappen is ingenieus. De eerste vlucht is telkens verstopt als in een soort kast en weet je ze te vinden, moet eerst nog een poortje door. Ga de trap toch zeker op. De poortjes zijn niet op slot en leiden boven naar een prachtige ruimte waar twee paviljoenen telkens via een sculpturale trap met elkaar verbonden zijn.

Slechts een voorproefje, maar wat voor één 

Neutelings Riedijk Architects zet vaak in op een hedendaags gebruik van ornamenten. In Gare Maritime blijven ze vrij bescheiden en laten het hout spreken. Iets verder op de site vind je het Herman Teirlinckgebouw, een ontwerp van dezelfde architecten. Zoek hier naar de verschillen in detaillering maar let ook op de overeenkomsten. Die zijn waarschijnlijk nog het meest zichtbaar als je de trappen vergelijkt. Neem onderweg ook zeker eens een kijkje bij de resem andere recente projecten op de site zoals Brasserie de la Senne van Générale of de werkplaats van BC Materials. Ze zijn in feite maar een voorproefje van al het moois dat nog komt.

Auteur: Lucas Antonissen