D/a: Sint-Gillisvoorplein

Zondag (Dag van de architectuur) → Brussel

Plein in kaart gebracht

Jonathan (F/a Curatorenteam) licht toe waarom je dit project zeker niet mag missen.

Het Voorplein was tot voor kort de favoriete plek om je auto achter te laten in het centrum van Sint-Gillis. Het gemeentebestuur besloot om het plein autovrij te maken, volledig in lijn met de huidige tijdsgeest. Bureau Bas Smets werd gekozen om de opdracht uit te voeren. Tot zover niets bijzonders. De ingreep die Bureau Bas Smets realiseerde, is dat echter wel.

Blauwe leidraad

Als beginpunt besloot het bureau de topografie van de omgeving te onderzoeken. De parallelle lijnen in blauwe hardsteen maken die leesbaar. De treden overbruggen het subtiele hoogteverschil en belangrijker: ze geven de ruimte vorm. De afmetingen van de terrassen van omliggende horeca zijn erop gebaseerd, de marktkramers lijnen hun kramen erop uit, leveranciers of hulpdiensten gebruiken één strook om over te rijden… Kortom, de natuurlijke topografie bepaalt de vormgeving van het dagelijkse leven op het plein.

De lijnen zorgen ook voor een verbinding met de kerk. Hoewel de verbinding nog steeds onderbroken wordt door de Alsembergsesteenweg, zorgen de lijnen én de doorgetrokken grondbedekking ervoor dat het opnieuw één geheel lijkt.

Hergebruik en behoud

Binnen het thema In transit kozen wij dit project niet alleen omdat het de hele buurt transformeert, maar ook omdat er in het ontwerpproces een nieuwe gang van zaken werd geïntroduceerd. Hergebruik van bouwmaterialen en behoud van natuur waren vanaf het begin twee duidelijke streefdoelen voor de landschapsarchitecten.

Het hergebruik krijgt gestalte door de blauwe hardsteen in de vloer. Het zijn de vroegere tegels die werden verzaagd en nu verspreid liggen tussen nieuwe granieten verharding. Ze liggen bovendien niet gelijkmatig verspreid over het plein. Naarmate het plein daalt, neemt de hoeveelheid blauwe hardsteen toe. Het symboliseert het natuurlijke proces van stenen die van de berg rollen, waardoor zich onderaan steeds meer steenpuin bevindt. Naast deze theoretische betekenis heeft de combinatie van de twee stenen ook een praktische zijde: de grote aanwezige hoeveelheid vuil op de grond – door horeca en de markt – is minder zichtbaar. Het ecologische verhaal kreeg vorm door de grote, statige bomen aan te vullen met nieuwe, jonge boompjes.

Niet alleen passant maar ook gebruiker

Ondanks de toevoegingen – lijnen en bomen – blijft het plein sober en zeer flexibel voor talrijke activiteiten die er kunnen plaatsvinden. Daar geniet de hele buurt van. Het plein is een ware hotspot: de horeca floreert en de buurtbewoners hebben nu een écht centrumplein waar ze niet enkel passant kunnen zijn maar ook gebruiker.

Auteur: Jonathan Cludts