Architectuur, stadsontwikkeling of breder genomen leefomgeving behoren vandaag niet standaard tot het lessenpakket in lagere scholen. Nochtans lenen die onderwerpen zich net uitermate om met kinderen over te reflecteren. Als Vlaams Architectuurinstituut vinden we het niet alleen belangrijk om kinderen bewust te maken van hun leefomgeving, maar zijn we ook nieuwsgierig naar hun blik. We vroegen daarom Hirngespinst een atelier in elkaar te steken voor het Festival van de architectuur.
Een plek in de stad, hun typische uitklapbare mobielen en een enthousiaste groep kinderen. Meer heeft Hirngespinst niet nodig om op hun manier aan een betere wereld te timmeren.
“We kennen elkaar al langer wel dan niet, hé.” Terwijl we met een koffie wachten op de fotograaf, vertellen Hanne Struyf en Sofie Joan Wouters me dat ze elkaar 17 jaar geleden ontmoetten tijdens een auditie voor een theaterstuk. “We hebben samen die productie gedaan, en we zijn blijven samenwerken.” Zodra Sofie Joan haar architectuurstudie afgerond had, verkaste ze naar de toneelschool waar Hanne haar opleiding volgde. Architectuur – of leefomgeving in de bredere zin – en performance zijn nog steeds twee belangrijke pijlers in wat Hirngespinst doet.
Broeihaard voor creativiteit
Hanne: “Hirngespinst betekent ‘hersenspinsel’ in het Duits, maar ook ‘fantasie’ of ‘utopie’. Dat past heel goed bij wat we doen: voor een paar uur een wereld creëren waar alles mogelijk is.”
Daar hebben ze intussen hun eigen unieke formule voor uitgewerkt. Sofie Joan: “Aan de hand van een interactieve performance vragen we aan kinderen hoe zij de wereld zouden willen veranderen, welke plannen zij hebben voor hun omgeving. Die plannen werken we samen verder uit én proberen we ook echt te verwezenlijken.”
“Aan de hand van een interactieve performance vragen we aan kinderen hoe zij de wereld zouden willen veranderen, welke plannen zij hebben voor hun omgeving"
Foto: Eva Donckers
Hanne: “Tijdens het Festival van de architectuur trekken we met een groep kinderen naar een plek in Oostende die niet echt uitnodigt om er te blijven. Twee uur lang gaan we samen op zoek naar manieren om ervoor te zorgen dat we er niet meer weg willen. De uitkomst van zo’n atelier ligt helemaal open. Dat is superspannend, maar een heel fijne manier van werken, omdat je zo een broeihaard van creativiteit creëert.”
Sofie Joan: “Wat we eigenlijk doen is ruimte terugclaimen. Veel openbare ruimte is helemaal niet zo ‘openbaar’: je mag er niet doen wat je wil. Wij gaan daarnaartoe en maken ons die plek eigen. Zo hebben we in Antwerpen eens een plein geschilderd in wegenwerkenverf. Eigenlijk mag dat niet. Maar wij doen dat gewoon toch. We gaan best ver om de ideeën van de kinderen te realiseren.”
Afval kapotstampen
Voor zo’n atelier brengt Hirngespinst altijd mobielen mee. Hanne: “Dat zijn zelfontworpen karren met uitklapelementen om aan te werken. Samen vormen ze een klein dorpje van waaruit we met een groep kinderen aan het experimenteren slaan. Een bubbel waar alles mogelijk is.”
Sofie Joan: “Wij en de kinderen trekken ook altijd een oranje overall aan. Zo zijn we meteen een team. En je ziet het direct als er iemand ontsnapt is (lacht). Dat teamgevoel is superbelangrijk voor ons. We willen tijdens de workshops echt op gelijke hoogte staan met de kinderen. We zijn allergisch voor betuttelen en ‘juf-zijn’. We luisteren naar wat de groep te vertellen heeft en nemen die ideeën au sérieux.”
Hanne: “We zijn geen volwassenen die de kinderen iets vragen, maar teamgenoten die in dezelfde fantasiewereld zitten. En dan krijg je heel andere dingen uit je publiek. Opeens hoor je iemand roepen: ‘We gaan afval uit de zee halen, dat kapotstampen en daar nieuwe tegels mee maken voor de zeedijk!’ Zo’n antwoord krijg je niet als je jezelf boven de kinderen plaatst. Dan raak je niet verder dan ‘alle papiertjes in de vuilnisbak’.”
"We luisteren naar wat de groep te vertellen heeft en nemen die ideeën au sérieux"
Ik ben een kunstenaar!
Hanne: “Het is mooi om te merken dat die kinderen na een tijd kansen beginnen te zien in gebreken. Neem een barst in de muur. Misschien ga je daar iets rond schilderen of er – ik zeg maar iets – een laddertje en een mannetje in te zetten. In ieder geval: zodra je daar iets tofs van hebt gemaakt, kijk je nooit meer op dezelfde manier naar barsten.”
Sofie Joan: “Je zou kunnen zeggen dat het centrale woord in onze workshops ‘verwondering’ is. Als we kinderen heel even op een andere manier naar hun omgeving kunnen laten kijken, dan is het atelier voor mij geslaagd. En wat we ook willen overbrengen: kleine ingrepen kunnen een groot verschil maken. Het hoeft niet allemaal groots en spectaculair te zijn.”
Kinderen leren in een atelier met Hirngespinst trouwens niet alleen anders naar hun omgeving kijken, maar ook naar zichzelf. Sofie Joan: “Tijdens een van onze ateliers riep een jongen opeens uit: ‘Ik ben een kunstenaar!’ Hij had ontdekt dat hij kon tekenen, en dat dat zijn kracht was om de wereld mooier te maken. Nog steeds een van de mooiste momenten voor mij.”
Op 14 oktober biedt het VAi dit atelier gratis aan voor scholen in Oostende. Schrijf je hier in.
Op zaterdag 16 oktober ben je welkom met je hele gezin! Reserveer je plaats hier.