Tips van de curatoren: Mis deze drie projecten niet tijdens de Dag van de architectuur

De keuze van Geneviève Gilbert
Pension van Schoonhoven

Locatie: Van Schoonhovenstraat 76-82, 2060 Antwerpen
Architectenbureau: BULK architecten
Functie: dag- en nachtopvangcentrum voor daklozen
Bouwjaar: 2014

Mensen in transit, zonder een dak boven het hoofd: bestaat er ook architectuur voor hen? Het antwoord van BULK-architecten is een volmondig ja. Zij zijn erin geslaagd met het Pension van Schoonhoven de Antwerpse daklozen een adres te geven. Letterlijk, want het nachtcentrum, het dagcentrum en de gezinsafdeling hebben elk een eigen ingang aan de straat. Maar ook figuurlijk: ze hebben een gebouw gecreëerd dat mensen die buiten de maatschappij lijken te vallen toch op een menselijke schaal ontvangt. Het daklozencentrum is iets tussen een woning en een hotel in, zowel qua gevelontwerp als qua planopbouw. Een pension, zeg maar. Een manier voor dakloze mensen om zich te integreren in de stad, en voor de stad om zijn dakloze mensen te ontvangen.

De keuze van Jonathan Cludts
Uitkijktoren Negenoord

Locatie: Grindwinningsgebied Negenoord Dilsen-Stokkem
Architectenbureau: De Gouden Lineaal architecten
Functie: Uitkijktoren
Bouwjaar: 2016

In één van de verre uithoeken van ons land vind je een uitkijktoren om, je raadt het al, die verre uithoek te overschouwen. Het gaat om een project van De Gouden Lineaal architecten en het bevindt zich in Dilsen-Stokkem. 

De toren is om verscheidene redenen een bezoek waard. De eerste spreekt voor zich en is niet architectuur gerelateerd: de prachtige omgeving van de Maasvallei. En als je niet van landschappen zou houden, dan blaast de toren je wel van je sokken. Het is een sterk staaltje architectuur, opgetrokken uit lokale bodemsoorten (grind, zand en leem), waardoor het lijkt alsof de toren zo uit de grond is opgerezen. Hij gaat als het ware op in het landschap en je voelt de sterke connectie met de omgeving. De site is een voormalige grindmijn. Het grind dat verwerkt zit in de muren van de toren zal mettertijd weer zichtbaar worden, wat de toren nog meer zal verbinden met de locatie.  

Die connectie zet zich ook door in de vorm. Die oogt misschien speels en lukraak, maar is juist zeer weloverwogen: de toren is zo gebouwd dat hij je tijdens de beklimming de mooiste uitzichten laat zien.

De keuze van Pieterjan Maes
Maggie Shelters en Kruul

Locatie: Erasme Ruelensvest 21C, 3001 Leuven
Architectenbureau: DMOA architecten
Functie: Onderdak voor vluchtelingen
Bouwjaar: 2020

‘The Maggie Program’ is een non-profitorganisatie die werd opgericht door DMOA architecten. Zij ontwikkelden de ‘Maggie Shelters’, waarvan er vier te bezoeken zijn in de groenzone achter basisschool Sint-Norbertus in Heverlee. Hun voornaamste motivatie waren de bedroevende omstandigheden in vluchtelingenkampen, waar vluchtelingen soms jarenlang verblijven. Lokale overheden laten er vaak enkel tenten of tijdelijke constructies toe, omdat ze vrezen dat er anders definitieve vestigingen zouden ontstaan. De innovatieve tenten van DMOA zorgen in die omstandigheden voor degelijke (woon)voorzieningen. Ze voldoen aan de eisen van comfort en energie-efficiëntie en zijn daarnaast ook volledig demonteerbaar en circulair geconcipieerd. 

Op wandelafstand van de ‘Maggie Shelters’ bevindt zich overigens Kruul, het kantoorgebouw van DMOA, met een typerende gevel uit stampbeton. Het functioneert als een hedendaags poortgebouw voor het achterliggende Ruelenspark. De architecten hebben volop ingezet op het versterken van de publieke ruimte, wat zorgt voor een zachte overgang van drukte naar rust en van stad naar natuur. Op de zijgevel van Kruul heeft DMOA in samenwerking met Maarten Houben een interactieve muurschildering laten maken.. De ‘MUURmelaar’ registreert bewegingen van voorbijgangers en maakt muziek in hun tempo. Zeker een bezoek waard!

De keuze van Lucas Antonissen
Leietheater en Leiespiegel

Locatie: Brielstraat, 9800 Deinze
Architectenbureau: TRANS architectuur|stedenbouw, V+ architecten, Tony Fretton Architects, Bureau Bouwtechniek
Functie: Deinze 2020
Bouwjaar: 2016 – 2020

Zoek je nog een bestemming voor de dag van de architectuur? Liefst een plek met meerdere projecten dicht bij elkaar? Kies dan eens niet voor Gent, Brussel of Antwerpen maar ga naar Deinze. Op een afstand van maar een paar honderd meter vind je daar 4 projecten die een bezoek meer dan waard zijn.

Onder de noemer ‘Deinze 2020’ zet het stadsbestuur al meer dan 10 jaar in op de vernieuwing van haar kern. Langs de Leieboorden worden deze inspanningen de afgelopen jaren duidelijk in de vorm van drie nieuwe publieke gebouwen binnen een masterplan van Marie-José Van Hee architecten in samenwerking met Robbrecht en Daem architecten. 

Twee van deze publieke gebouwen zijn op 17 oktober toegankelijk. Een eerste is het Leietheater, een ontwerp van Trans en V+. Dit project vormt een prachtige reactie op het naastgelegen museum. Vooral in gevelwerking is de referentie sprekend. Het volume creëert een groen plein waar de theatertoren als akoestische buffer fungeert. Steek dit plein over richting het administratief centrum. Het tijdloze gebouw van Tony Fretton staat naast de Leien alsof het nooit anders is geweest en vormt zo de kroon op de heraanleg van de Leieboorden. Deze kan je tenslotte volgen tot het laatste nieuwe publieke gebouw: de stedelijke academie van Wit architecten en Lens°ass architecten. Al van ver zie je haar toren boven de omgeving uitsteken. De academie is op de Dag van de architectuur niet geopend maar een blik van dichtbij loont zeker de moeite.